Wiedzę o biofilii wykorzystuje się w wielu dziedzinach życia, takich jak design, urbanistyka, projektowanie przestrzeni publicznych, budynków, czy wnętrz. Świadomość jakie są nasze skłonności i preferencje sprawia, że możemy projektować w sposób przyjazny środowisku i człowiekowi (o hipotezie biofilii pisałam w poprzednim wpisie). Takie mogą być też nasze pomieszczenia, które w zależności od funkcji jaką pełnią są oazą spokoju i relaksu lub miejscem do produktywnej, kreatywnej pracy.
Istotny jest fakt, że przez większość czasu przebywamy w budynkach: mieszkamy w domu, pracujemy w biurze (lub pod innym dachem), zakupy robimy w zamkniętych sklepach. Przelicza się, że 90% czasu spędzamy w pomieszczeniach z czego aż 65% we własnym domu. Dlatego tak ważne jest, aby były one dla nas przyjazne. Projektowanie biofilijne koncentruje się na człowieku, jego samopoczuciu i zdrowiu. Na podstawie badań, obserwacji i obecnego stanu wiedzy, sklasyfikowano wzorce projektowe, które mają ułatwić jego opracowanie. Dzielą się one na poszczególne kategorie:
Natura w przestrzeni
Odnosi się do bezpośredniej, namacalnej obecności w otoczeniu. Przykładem będą rośliny, woda, naturalny zapach, dźwięk (np. szum morza), zwierzęta. Bezpośrednie wykorzystanie tych wzorców dostarcza najsilniejszego połączenia z naturą. Oglądanie scen natury stymuluje część kory wzrokowej, co wyzwala większą ilość receptorów odpowiedzialnych za przyjemności w naszym mózgu. Dzięki temu, dłużej skupiamy uwagę na naturalnym widoku, szybciej regenerując się po stresowej sytuacji. Udowodniono, że poszczególne wzorce obniżają ciśnienie krwi i tętno, zmniejszają poziom stresu, pozytywnie nastrajają, poprawiają koncentrację, zwiększają uważność, pozytywnie wpływają na nasze zdrowie psychiczne.
1. Wizualne połączenie z naturą. To spojrzenie na elementy przyrody, systemy życia i procesy naturalne.
2. Niewizualne połączenie z naturą. Bodźce słuchowe, dotykowe, węchowe lub smakowe, które wywołują świadome i pozytywne odniesienie do natury, istot żywych lub procesów naturalnych.
3. Nierytmiczne bodźce sensoryczne. Przypadkowe i efemeryczne związki z przyrodą, które można analizować statystycznie, ale nie można ich dokładnie przewidzieć.
4. Zmienność temperatury i przepływu powietrza. Subtelne zmiany temperatury powietrza, wilgotności względnej, przepływu powietrza przez skórę i temperatury powierzchni, które naśladują naturalne środowisko.
5. Obecność wody. To stan, który wzmacnia postrzeganie miejsca poprzez widzenie, słyszenie lub dotykanie wody.
6. Dynamiczne i rozproszone światło. Wykorzystanie różnych intensywności światła i cienia, które zmieniają się w czasie, tworząc warunki występujące w naturze.
7. Połączenie z naturalnymi systemami. Świadomość procesów naturalnych, zwłaszcza sezonowych i czasowych zmian charakterystycznych dla zdrowego ekosystemu.
Naturalne analogie
Jeśli z jakiejś przyczyny nie możemy zastosować bezpośrednich elementów w naszych wnętrzach, wprowadzenie pośredniej formy nadal przyniesie pozytywny efekt. Wszelkie przedmioty, materiały, tekstury, kolory, kształty, które nawiązują do natury są pożądane by przybliżyć nam naturę. Według badań, zastosowanie materiałów nawiązujących do niej pozytywnie wpływa na percepcję i fizjologiczne reakcje na stres, poprawia komfort i wydajność pracy.
8. Formy i wzory biomorficzne. To symboliczne odniesienia do utrzymanych w naturze konturowych, wzorzystych, teksturowanych lub numerycznych układów.
9. Materialne połączenie z naturą. Materiały i elementy naturalne, które poprzez minimalne przetwarzanie odzwierciedlają lokalną ekologię lub geologię i tworzą wyraźne poczucie miejsca.
10. Złożoność i porządek. Bogata informacja sensoryczna zgodna z przestrzenną hierarchią podobną do tych spotykanych w naturze.
Charakter przestrzeni
Zmniejsza stres, zmęczenie, irytację wizualną (zbyt nudne otoczenie). Poprawia komfort i poczucie bezpieczeństwa, zwiększa koncentrację i uwagę. Powoduje silne reakcje dopaminy, która odpowiada za reakcję przyjemności.
11. Perspektywa. Niezakłócony widok na odległość do obserwacji i planowania.
12. Schronienie. Miejsce do oderwania się od warunków środowiskowych lub głównego nurtu działalności, w którym jednostka jest chroniona od tyłu i od góry.
13. Zagadka. Obietnica większej ilości informacji, osiągnięta dzięki częściowo zasłoniętym widokom lub innym urządzeniom sensorycznym, które zachęcają osobę do podróżowania głębiej w otoczenie.
14. Ryzyko / niebezpieczeństwo. To możliwe do zidentyfikowania zagrożenie połączone z niezawodnym zabezpieczeniem.
Stosowanie biofilijnych wzorców daje projektantom i architektom kierunek opracowania i wskazówki projektowe, którymi mogą się kierować. Sposób ich zastosowania uzależniony jest od interpretacji wdrożonej przez autora pracy. Istnieją także certyfikowane system oceny projektu, np. WELL Building Standard, które określają jakościowe i ilościowe elementy, włączające naturę do danego projektu. Przykładowymi projektami, które spełniły poszczególne kryteria, są przedszkole i hostel zlokalizowane w Kalifornii w Stanach Zjednoczonych.
"Misją Untitled No. 1 jest służenie naszej społeczności, oferując rodzinom i dzieciom radosne i angażujące doświadczenie przedszkolne, pełne możliwości uczenia się od natury i od siebie nawzajem. Ponieważ dzieci najlepiej uczą się w różnych środowiskach, Untitled No. 1 przyjmuje rodziny o równych dochodach i zapewnia stypendia, aby osiągnąć tę równowagę."
źródło zdjęć: yelp.com
"Kameralny zajazd z pięcioma apartamentami w Moonlight Beach ma zaszczyt być pierwszym na świecie budynkiem hotelowym z certyfikatem WELL™.
Każdy apartament jest wyposażony w zewnętrzny taras lub patio, oferując zarówno czyste wnętrza, jak i świeże przestrzenie zewnętrzne, dzięki którym goście mogą mieszkać na łonie natury podczas pobytu. ”Intencją naszej Karczmy jest karmienie życia i zachęcanie do przeżywania radości z obcowania z naturą, sobą i szerszą społecznością lokalną."
źródła zdjęć: WELL
Bibliografia:
Biofilia – Teoria i praktyka projektowa - B. Modrzejewski, A. Szkołut, 2014
The Biophilia Hypothesis and Life in the 21st Century: Increasing Mental Health or Increasing Pathology? - E. Gullone, 2000
Biophilia - Wilson, E.O.,1984
International Living Future Institute - https://living-future.org/
Terrapin Bright Green - https://www.terrapinbrightgreen.com